L’Orfeo – Monteverdi 1601
Rond 1600 speelden de hoven in de ontwikkeling van de cultuur een doorslaggevende rol: om aan andere vorstenhoven te laten zien hoe rijk en machtig de vorsten waren, dienden zij een aantal hofkunstenaars in dienst te hebben om hun paleis zo mooi mogelijk te laten maken. De kunstenaars werkten dus in opdracht van een vorst en kregen op deze manier een inkomen. Om te laten zien wat voor status de vorsten hadden organiseerden zij grote hoffeesten waarbij er gedanst en gezongen werd. Dit spektakel van dans, muziek en theater noemt men ook wel een hofspektakel.
Omstreeks 1590 werd Monteverdi aangesteld als zanger/violist aan het hof van de Gonzaga’s in Mantua. De hertog van dit hof nam zijn musici graag mee op zijn reizen en zo kwam Monteverdi ook in andere steden waar hij muzikale ideeën leerde kennen. Doordat Monteverdi in aanraking kwam met de ideeën van een totaalspektakel werd hij geïnspireerd om de eerste echte opera uitvoering te maken: Orfeo, gebaseerd op de klassieke mythe van Orpheus en Eurydice. In die tijd noemde men een opera een favola in musica. L’Orfeo werd aan het hof van Mantua opgevoerd en was een groot succes.
Het Orpheusverhaal
De eerste versie van de Orpheus-mythe die we kennen is afkomstig van Vergilius. Vergilius schreef het verhaal van Orpheus rond 26 voor Christus. 25 jaar later nam Ovidius het verhaal op in zijn boek Metamorphosen (boek met allerlei mythes).
Orpheus, zoon van de god Apollo was een dichter en beroemd om zijn lierspel. Met de muziek van zijn lier betoverde hij mens en dier. Zijn muziek was zo mooi dat zelfs de bomen en rotsen hem volgden op de klank. Orpheus trouwde met de mooie bosnimf Eurydice. Zij werd echter op hun huwelijksdag gebeten door een giftige slang waar ze op trapte toen ze vluchtte voor een ongewenste aanbidder. Ze stierf aan de beet. Orpheus was hierover zo diep bedroefd dat hij in de onderwereld afdaalde om de schimmen en de heerser van de onderwereld zijn droevenis te tonen en te smeken om de terugkeer van Eurydice. Met zijn muziek kreeg hij de heerser van de ondergrond zover dat Eurydice hem terug naar de aarde mocht volgen. Voorwaarde was dat hij niet naar haar zou kijken tot ze uit de dodenwereld zouden zijn. Op het laatste ogenblik keek Orpheus toch om en Eurydice verdween nu voor altijd in het schimmenrijk. Na het verlies van zijn geliefde vrouw verachtte Orpheus de vrouwen, die zich juist erg tot hem aangetrokken voelden. Hij werd daarom aangevallen en verscheurd door de razende maenaden van Ciconia in Tracië.Monteverdi probeerde met L’Orfeo het klassieke Griekse theater te reconstrueren. Dit deed hij op verschillende manieren:
1) Door het verhaal van een mythe uit de klassieke oudheid te kiezen grijpt Monteverdi direct terug op de klassieke oudheid.
2) Als we kijken naar het thema/verhaal van het klassieke theater dan zien we een verhaal dat ontroerend is (een tragedie) of juist humoristisch (een komedie). Het Orpheusverhaal is een dramatisch verhaal, ontroerend en sluit daarom qua thema aan op de tragedies van het klassieke theater.
Opdrachten
Monteverdi’s belangrijkste motivatie om opera’s te componeren was om hierbij gebruik te maken van de kracht van de muziek om die op menselijke gevoelens te richten.
1. Horen jullie emoties (gevoel) in deze fragmenten? Zo ja, hoe hoor je dat dan?
Seconda Pratica – Prima Pratica
2. Bij welk fragment komt de tekst het duidelijkst naar voren? Hoe komt dit denk je?
L’Orfeo geschiedenis
1. Waar en ter gelegenheid waarvan ontstond de eerste opera?
2. Geef de betekenis van de volgende begrippen
- monodie
- basso continuo begeleiding
- aria
- recitatieven
3. L'Orfeo is geschreven in opdracht van Francesco Gonzaga en werd aan zijn hof uitgevoerd door een kleine groep kenners. Later heeft Monteverdi in Venetië veel succes met opera's voor een breder publiek in speciaal hiervoor bedoelde theaters. Welke gevolgen heeft de verschuiving van hofopera naar publieksopera voor de inhoud en muzikale vorm van de opera? Noem twee aspecten.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten