Stap 1
Onderwijsleergesprek vanuit de vraag: wie weet nog waarom de kunstenaars uit de hofcultuur mythologische verhalen in hun kunst gebruikten? Daarbij het begrip allegorie uitleggen.
Terug pakken op de opdracht theater in de hofcultuur. Wat is een tragedie/ komedie?
Vandaag staat de eerste opera centraal. L’orfeo van Monteverdi. In deze opera staat er een tragedie uit de klassieke oudheid centraal. Het Orpheusverhaal.
Stap 2
Samen met de leerlingen het Orpheusverhaal lezen. De leerlingen hebben hierna kennis van de inhoud van het verhaal.
Stap 3
De muziekfragmenten beluisteren en daarbij de muzikale middelen uitleggen die Monteverdi toepast om met zijn muziek emoties over te brengen. Opdracht: als eerst de fragmenten beluisteren. Daarna vragen: horen jullie emoties(gevoel) in het fragment? Zo ja, hoe hoor je dat dan? (hoge – lage stem, hard-zacht zingen). Deze antwoorden herhalen en vervolgens nogmaals de fragmenten beluisteren en stopzetten bij een hoge – zachte stem zodat iedereen die het nog niet gehoord heeft het ook kan horen.
Voorbeelden
(http://www.youtube.com/watch?v=8ll_u870PG8&feature=related: L'Orfeo de Monteverdi - Acto II - "Tu se'morta" (Pista 9b Barroco 1) Euridyce is dood gegaan.
http://www.youtube.com/watch?v=wni1GVRlMtc : reconstructie van L’Orfeo van Monteverdi. In dit fragment zingt Orpheus zijn geluk uit nu hij met Euridyce gaat trouwen.
http://www.youtube.com/watch?v=fnNzcd3fBuI&feature=fvsr : Claudio Monteverdi (1567-1643) L'Orfeo - Atto primo)
Muzikale stijlgeschiedenis – Wouter Steffelaar
Luistervoorbeeld 24 (cd 1 track 24)
In de tweede akte van de opera brengt de boodschapster Messaggiera het gruwelijke bericht dat Euridice, de geliefde van Orfeo, als gevolg van een slagebeet gestorven is. Haar onheilsbericht begint met een viervoudige uitroep. (fragment 1)
Wanneer je dan een hoge stem hoort: stemsoort schrijven, etc. zodat de muzikale middelen duidelijk worden.
- Stemsoorten/timbre (hoge – lage stem)
- Expressie/affect (met gevoel zingen, bijv. smekend)
- Dynamiek/afwisseling in klanksterkte (zacht – hard zingen)
- Ornament (versierd – onversierd zingen)
- Klankleur (hoge, zacht klinkende instrumenten – scherpe, laag klinkende instrumenten)
Begrippen
Aria’s: een gezongen expressieve melodie.
Recitatieven: een muziekstuk, waarbij de zang (meestal een solist) een verhaal vertelt. De zang wordt begeleid door een Basso continuo. Soms worden enkele woorden muzikaal uitgelicht, soms is er sprake van ondersteunende melodieën.
Consonanten: gelijkluidend, samenklinkend. Wij ervaren dit als aangenaam of rustig.
Dissonanten: niet samenklinkend. Een dissonant wordt in een compositie meestal gevolgd door een consonant. Dit geeft de luisteraar een gevoel van spanning in de harmonie.
Stap 4
Het verschil tussen de prima pratica en de seconda pratica uitleggen. Dit wordt gedaan door eerst het fragment Palestrina (= prima pratica) te laten horen en vervolgens nogmaals de videofragmenten uit l’Orfeo die de leerlingen ook bij stap 3 hebben gehoord. De leerlingen moet letten op het verschil in zang en instrumentgebruik tussen de fragmenten. Bij welk fragment komt de tekst het duidelijkst naar voren? Hoe komt dit denk je? Zij moeten deze antwoorden opschrijven en daarna wordt dit besproken.
In de prima pratica muziek domineert tekst, polyphone stemmen.
In de seconda pratica staat de tekst op de eerste plaats in de muziek. Dit gebeurde door:
- Eenstemmige zang, waarbij de melodie de tekst volgt.
- Spaarzame (akkoord)ondersteuning door een snaar- of akkoordinstrument (bijvoorbeeld een luit, spinet, klavecimbel)
Voorbeeld
http://www.youtube.com/watch?v=y28ZRYF9Q-4&feature=&p=CB9BA6EA9270B336&index=0&playnext=1
Giovanni Palestrina - Missa Papae Marcelli - Kyrie
Stap 5:
Leerlingen gaan aan de slag met de vragen over de geschiedenis van de opera L’Orfeo. Ze maken de vragen met behulp van het boek ‘De Bespiegeling’ dat ze bij zich hebben.
Lesdoelen
Het doel van deze les is dat de leerlingen weten waarom kunstenaars uit de hofcultuur mythologische verhalen gebruikten, wat het Orpheusverhaal inhoudt en hoe dit uitgedrukt wordt (muzikale middelen) in de muziek. Ook moeten de leerlingen weten wat het verschil is tussen de prima pratica en de seconda pratica.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten